Vragen en antwoorden over Leerplicht en Leerrecht

De MAS, Methodische Aanpak Schoolverzuim, gaat ervan uit dat de oorzaak van schoolverzuim altijd ligt aan het kind of de thuissituatie. Terwijl het logisch is dat verzuim ook een oorzaak kan hebben in een slecht functionerende school of slecht passend onderwijs. Maar daar biedt het MAS geen route voor, en dus zullen leerplichtambtenaren in zo'n geval altijd de ouders en het kind erop aanspreken. Dus nee, de MAS is niet effectief, als het betekent dat scholen nooit worden aangesproken op niet-passend onderwijs.

Helaas niet. Er geldt in Nederland alleen een leerplicht: de plicht om regelmatig naar school te gaan in een schoolgebouw, tenzij je een vrijstelling hebt omdat je zogenaamd "lichamelijk of psychisch niet geschikt bent om op een school te worden toegelaten". En als je zo'n vrijstelling hebt (in 2018/2019 meer dan 6.000 kinderen, terwijl het er in 2002 minder dan 1.400 waren), heb je geen recht meer op onderwijs of hulp om dat onderwijs te krijgen. Scholen en samenwerkingsverbanden hebben in de praktijk geen plicht om elk kind passend onderwijs te geven, gezien de meer dan 15.000 thuiszitters waar geen sancties op volgen.

Soms zegt zelfs de onderwijsinspectie dat een bepaald samenwerkingsverband geen thuiszitters heeft, maar dat klopt dan meestal niet. Behalve dat ze vaak niet alle soorten thuiszitters meetellen (zie Verschillende definities van thuiszitters), of alleen op een peildatum kijken in plaats van naar het hele schooljaar, zijn er ook verborgen thuiszitters. Er zijn kinderen die al jaren thuiszitten maar wel op een school ingeschreven staan en dus niet aangemeld worden als thuiszitter. De inspectie zou het ook bij ouders zelf moeten vragen, alhoewel de ouders het vaak niet durven te zeggen uit angst voor een boete van de leerplicht.

Scholen registreren onder ziekte, variawet, gedoogsituaties etc waardoor thuiszitters niet geregistreerd staan als thuiszitter. Bovendien zijn er ook steeds meer leerbare kinderen die toch een vrijstelling van de leerplicht hebben. Scholen, samenwerkingsverbanden en leerplichtambtenaren hebben hier belang bij want anders komt er een vergrootglas op al deze partijen in een regio. Onder de enorm gegroeide aantallen vrijstellingen leerplicht artikel 5 onder a zitten veel hoogbegaafde kinderen en kinderen met autisme die geen passend onderwijs kunnen krijgen, en om te voorkomen dat de ouders dan vervolgd worden terwijl het de schuld is van het gebrek aan dekkend aanbod, wordt ouders vaak aangeraden om een vrijstelling te accepteren. Ouders krijgen niet altijd te horen hoe hun kind geregistreerd is, of er sprake is van een formele status of niet. Daarmee zijn ouders ook niet beschermd en kunnen hier ook geen vragen over stellen!!! Ook hebben ouders belang bij “onder de radar vertoeven”, we worden toch hartstikke bang dat er niet passende oplossingen onder dwang worden ingezet! We willen toch het liefst ons verstoppen en onderduiken. Het is dood en doodeng om naar buiten te treden, de kans dat je dan regie verliest is groot!